Περί Ομοφυλόφιλου «Κινήματος».

Της Μαρίνας Γαλανού

15 Ιουλίου 2006


Ας προσπαθήσουμε να ρίξουμε φως, σε κάποια πράγματα, που ίσως μας «πονάνε» όλους και όλες που ασχολούμαστε με τον LGBT χώρο στην Ελλάδα.


Πρώτα απ’ όλα, πολλές φορές, χρησιμοποιούμε τον όρο «ομοφυλόφιλο κίνημα». Δεν ξέρω πόσο δόκιμος είναι αυτός ο όρος όσον αφορά την χώρα μας. Η λέξη «κίνημα» προϋποθέτει την συμμετοχή κόσμου, αλλιώς είναι άκυρη εξ ορισμού.


Αυτό που υπήρξε στο παρελθόν, τέλη της δεκαετίας του 70-αρχές δεκαετίας του 80, ήταν μια γενναία ομάδα ανθρώπων που σε πολύ δύσκολες εποχές, τόλμησαν να μιλήσουν ανοικτά για τα ζητήματα της ομοφυλοφιλίας.


Ας θυμηθούμε το μανιφέστο της εποχής -1976 – «Εμείς είμαστε οι Έλληνες Ομοφυλόφιλοι. Περάσαμε αιώνες καταπίεσης κρυμμένοι και κυνηγημένοι διότι η εκάστοτε ιδεολογία του κοινωνικού συστήματος μας θεωρούσε διεστραμμένους, έκφυλους, κοινωνική πληγή. Σήμερα βγαίνουμε ενωμένοι στην επιφάνεια της κοινωνικής ζωής για να συζητήσουμε μαζί, να καταλάβετε και να καταλάβουμε ότι ο κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να υπάρχει και να μεταχειρίζεται το σώμα του όπως αυτός νομίζει καλύτερα». Ένα μανιφέστο-διακήρυξη που – επιτρέψτε μου να πω ότι αν αναλογιστεί κανείς την εποχή που διατυπώθηκε, είναι άκρως συγκινητικό.


Ο λόγος για το ΑΚΟΕ (Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδος). Αυτή ήταν η εκκίνηση. Το ΑΚΟΕ κατάφερε από το 1976 έως το 1985 περίπου να έχει ουσιαστική παρέμβαση στα πράγματα με ένα αξιολογότατο περιοδικό το ΑΜΦΙ. Το ΑΚΟΕ ήταν ο πρώτος φορέας ομοφυλόφιλης έκφρασης που προσπάθησε να γίνει πυρήνας αυτού που θέλουμε να ονομάσουμε «ομοφυλόφιλο κίνημα». Και μέχρι ενός βαθμού τα κατάφερε. Συσπείρωσε κάποιο κόσμο, ένωσε κάποιες φωνές.


Η μετεξέλιξη, τρόπον τινά, για πρακτικούς λόγους, που αφορούσαν την νομική του υπόσταση, ήταν η Ελληνική Ομοφυλοφιλική Κοινότητα (ΕΟΚ), με πρώτο Πρόεδρο τον Γρηγόρη Βαλλιανάτο και στην συνέχεια τον Βαγγέλη Γιανέλλο. Η πορεία θα λέγαμε ότι ίσως δεν δικαίωσε την εκκίνηση που ήταν δυναμική, με αρκετά και σημαντικά στελέχη. Αυτό θα μπορούσε να πει κανείς ότι οφείλεται στις βαθύτερες παραμέτρους της εποχής. Ήταν άλλη η δυναμική της μεταπολίτευσης, και άλλη η δυναμική που υπήρχε στα τέλη της δεκαετίας του 80, καθώς και στην δεκαετία του 90. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα εντελώς διαφορετική, αν και δεν πρέπει να παραμερίσουμε τις σημαντικές ευθύνες των προσώπων που διαχειρίστηκαν τα πράγματα. Ουδείς ανεύθυνος.


Η δεκαετία του 90 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μάλλον στείρα από άποψης παραγωγής και έργου, αλλά και ιδεών, μακράν αυτού που θα χαρακτήριζε κανείς ως «κίνημα». Είναι ξεκάθαρο ότι δεν υπήρχε κάτι τέτοιο, ας είμαστε ειλικρινείς και με τον εαυτό μας και με την ιστορία. Το μόνο που υπήρχε ήταν κάποιες παρεμβάσεις του Βαγγέλη Γιαννέλου και του Γρηγόρη Βαλλιανάτου, οι οποίοι ωστόσο όμως είχαν το θάρρος και την παρρησία να εκθέσουν τον εαυτό τους στον τύπο (ηλεκτρονικό και έντυπο) και να υπερασπιστούν σταθερά και με αξιοπρέπεια κάποιες αξίες και αιτήματα του χώρου μας, αλλά χωρίς την βοήθεια κανενός. Χωρίς την υποστήριξη από τον κόσμο.


Οι αρχές της δεκαετίας που διανύουμε, βρήκαν τον χώρο μας πιο ευαισθητοποιημένο. Γι’ αυτό ευθύνονται τα γεγονότα που όλοι ίσως θυμόμαστε, αυτά του Spices, που κατέληξαν δυστυχώς σε μια αυτοκτονία. Έτσι γεννήθηκε το Πολύχρωμο Φόρουμ, που γίνονταν μια φορά το μήνα, τις πιο πολλές φορές σε αίθουσα του Πολυτεχνείου, και εκεί, συμμετείχαν ομάδες και οργανώσεις που η αφετηρία τους ήταν αυτά τα γεγονότα. Συμμετείχαν νεοσυσταθείσες οργανώσεις, όπως, η Πρωτοβουλία Ομοφυλόφιλων Πολιτών που μετεξελίχθηκε κατόπιν στην ΟΛΚΕ, η Λεσβιακή Ομάδα Αθήνας, το ΣΑΤΤΕ (Σωματείο Αλληλεγγύης Τραβεστί Τρανσέξουαλ, του οποίου είχα την τιμή να είμαι Γενική Γραμματέας για ενάμισυ περίπου χρόνο), η ΠΟΕΚ (Πρωτοβουλία Ομοφυλόφιλων ενάντια στην Καταπίεση) και πολλές ακόμη μικρότερες ομάδες αλλά και άνθρωποι ως μονάδες.


Στην συνέχεια το Πολύχρωμο Φόρουμ ατόνησε για λόγους που έχουν να κάνουν με την εγγενή αδυναμία συνεννόησης που υπάρχει στον χώρο μας και σε στείρες αντιπαραθέσεις που δεν έβγαζαν πουθενά.


Τα τελευταία δύο χρόνια ωστόσο, γίνεται προσπάθεια επανασυσπείρωσης μέσω των Φεστιβάλ Ομοφυλόφιλης Υπερηφάνειας που γίνονται στην Πλατεία Κλαυθμώνος, με όλες τις αδυναμίες και τα λάθη ίσως. Αλλά γίνεται και αυτό είναι σημαντικό. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται πορεία από ομοφυλόφιλους, λεσβίες, τρανσέξουαλ στο κέντρο της Αθήνας, είναι η πρώτη φορά, μετά από δεκαετίες που γινόμαστε ΟΡΑΤΟΙ. Αυτό είναι το πιο σημαντικό όλων. Η ΟΡΑΤΟΤΗΤΑ. Δεν μπορείς να διεκδικήσεις τίποτε όταν είσαι αόρατος.


Δεν ωφελεί σε τίποτε να υπάρχει ο Χ εκπρόσωπος των ομοφυλόφιλων, λεσβιών, τρανσέξουαλ, όσο καλός και επαρκής και να είναι, εάν δεν υπάρχει κόσμος που θα δείξει ότι υπάρχει κάποια δυναμική από πίσω. Ότι αυτό το περίφημο 10% που είναι ο ομοφυλόφιλος πληθυσμός, ΥΠΑΡΧΕΙ.


Μπορώ αν θέλετε για τις ανάγκες της όποιας συζήτησης, να δεχτώ ότι αυτοί που εκπροσωπούν τον χώρο μας δεν είναι άξιοι των περιστάσεων, αν και δεν είναι αυτή η εικόνα. Οκ εκεί όμως θα μείνουμε; Στα πρόσωπα;


Είναι σαφές ότι αυτή τη στιγμή ομοφυλόφιλο κίνημα ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ, ή εν πάσει περιπτώσει βρίσκεται ακόμη στα σπάργανά του. Το ξέρουμε και δυστυχώς το ξέρουν και αυτοί που μας κυβερνούν και γι’ αυτό και δεν δίνουν σημασία στα αιτήματά μας, λέγοντας ξερά-κοφτά «δεν είναι ώριμη η κοινωνία» οι μεν, ή εμφανίζοντας ένα εντελώς κουτσό και εν τέλει προσβλητικό σε ορισμένα σημεία του «σύμφωνο συμβίωσης» οι δε.


Κατά τη γνώμη μου, αυτό που χρειάζεται στην παρούσα στιγμή είναι η κατάρτιση μιας σαφούς ατζέντας αιτημάτων, ιεράρχησή τους με σαφές επίσης χρονοδιάγραμμα, όσον αφορά όσους από εμάς εργαζόμαστε εθελοντικά για την διεκδίκησή τους. Με καθαρότητα και χωρίς καμία παρέκκλιση από αυτά.


Αλλά – και εδώ επανέρχομαι στην αρχή του σημειώματός μου – το σημαντικότερο είναι η συμμετοχή. Εκεί βρίσκεται το κλειδί που θα ανοίξει τις πόρτες. Δεν είναι το ίδιο μια πορεία ομοφυλόφιλων να είναι 1.000 άτομα, με το να είναι 100.000 ή έστω 10.000 άτομα.


Είναι επίσης σημαντικό οι εκδηλώσεις, συζητήσεις, προβολές που γίνονται στον χώρο μας να συγκεντρώνουν κόσμο. Έτσι δείχνουμε ότι υπάρχουμε, ας μου επιτρέψετε την επανάληψη, γινόμαστε ορατοί.



Ας σταθώ πριν κλείσω σε ένα παράδειγμα. Στο περιοδικό Aftershave. Το μοναδικό gay περιοδικό που μετά το Αμφί, βγήκε στα περίπτερα. Μπορώ αν θέλετε να συμφωνήσω στην κριτική αρκετών ότι ήταν ένα στείρο περιοδικό μόδας, ότι δεν προσέφερε τίποτε το σημαντικό εν τέλει. Όμως ήταν το μοναδικό gay περιοδικό που τόλμησε να βγει στα περίπτερα. Και έπρεπε να υποστηριχτεί. Έστω και αν κατά την γνώμη κάποιων δεν ήταν καλό. Δεν έγινε αυτό και έτσι όπως φαίνεται έκλεισε, δεν κυκλοφορεί πια. Το θεωρώ απαράδεκτο. Και εκεί είναι η ευθύνη των πολλών και ανωνύμων. Δεν έχουμε την πολυτέλεια στείρας, μεμψίμοιρης και μίζερης κριτικής, όταν κάτι είναι μοναδικό. Πρέπει να το υποστηρίζουμε, γιατί αυτό έχει ξεκάθαρα πολιτική προέκταση.


Πρόσφατα δε, είχα συζήτηση με έναν εκδότη, όχι μεγάλου βεληνεκούς, ο οποίος έβγαλε ένα βιβλίο που περιείχε στον τίτλο του την λέξη Gay. Μέσα στα 3 χρόνια κυκλοφορίας του, το βιβλίο πούλησε μόνο 350 αντίτυπα, από τα 3.000 που είχε τυπώσει. Είναι προφανές ότι ο συγκεκριμένος εκδότης ποτέ δεν πρόκειται να ξαναβγάλει κάποιο βιβλίο με ομοφυλόφιλη θεματολογία και πολύ καλά θα κάνει εν τέλει. Θα μπορούσα να κάνω έναν πολύ μακρύ κατάλογο ανάλογων παραδειγμάτων, μάλλον όμως θα κουράσω.


Εδώ είναι που ξανα-αναρωτιέται κανείς: που είναι αυτό το περίφημο 10% του ομοφυλόφιλου κόσμου; Εδώ είναι οι ευθύνες του ανώνυμου gay, λεσβίας, τρανσέξουαλ. Και επιτρέψτε μου να πω, ότι είναι πολύ πιο μεγάλες απ’ αυτόν που τον εκπροσωπεί.



Δεν επιχειρώ με όσα γράφω να κατακρίνω κάποιους, ούτε να συμβάλλω με την σειρά μου σε ένα κλίμα στείρας αντιπαράθεσης. Όμως θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι για να υπάρξει ομοφυλόφιλο «κίνημα», πρέπει να υπάρχουν κάποιες απαραίτητες προϋποθέσεις. Και σε αυτό θα πρέπει να συμβάλλουμε όλοι.