Πέμπτη, 25 Οκτωβρίου 2012 | 09:17
του Δημήτρη Παπανικολάου
Όποιος είδε τον βουλευτή της Χρυσής Αυγής Παναγιώταρο να φωνάζει την προηγούμενη εβδομάδα «γαμημένες αλβανικές κωλοτρυπίδες… ξεσκισμένες αδερφές», έξω από το θέατρο Χυτήριο, πρέπει να πάει στο ίντερνετ και να ξαναδεί αυτές τις σκηνές. Δεν λέω μόνο να το δουν όσοι δεν το είδαν, λέω να το ξαναδούν και όσοι το είδαν. Ξανά και ξανά. Και να σκεφτούν γιατί αυτή η σκηνή (όσα μπιπ κι αν της βάλουν τα κανάλια) είναι κατασκευασμένη όχι μόνο να προκαλεί αλλά και να κολακεύει τα βαθύτερα ένστικτα κοινωνικής συμμετοχής των πολλών. Και να σκεφτούν γιατί, αυτά ακριβώς τα «ένστικτα», που μόνο φυσικά δεν είναι, πρέπει τώρα να συζητήσουμε.
Γράφω αυτό το σημείωμα για να προλάβω δυο παρανοήσεις. Η πρώτη είναι να δούμε την ιστορία με την παράσταση του CorpusChristi μόνο ως καταπάτηση δικαιωμάτων, και δη του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης. Ήταν, σαφώς, και αυτό. Όμως, παράλληλα, ήταν και μια περίτρανη ένδειξη της συναρμογής της ομοφοβίας με τον εθνικισμό, τον ρατσισμό, την μισαλλοδοξία και τον νεοναζισμό. Την ίδια στιγμή, ήταν μια εντυπωσιακά καλή ευκαιρία για να κατανοήσουμε πόσο αυτή η συναρμογή της ομοφοβίας με κάθε είδους στεγανό ταυτοτικό λόγο κολακεύει ακριβώς τους τρόπους με τους οποίους μια πολύ μεγαλύτερη ομάδα συμπολιτών μας, πολύ μεγαλύτερη από όσους εύκολα ονομάζουμε νεοναζιστές ή ρατσιστές, χρησιμοποιεί για να κατανοήσει τον κόσμο. Ξαναδές τη σκηνή με τον Παναγιώταρο. Και σκέψου τι μέσα σου, εκεί που λανθασμένα ονομάζεις «ενστικτωδώς», πάει κάπως προς στιγμήν να τη θεωρήσει δεδομένη. Και άρχισε, πολιτικά, την (αυτο)κριτική σου ακριβώς από το σημείο εκείνο.
Η δεύτερη παρανόηση, που μάλιστα κυκλοφορεί και ως άνετο επιχείρημα εντός Αριστεράς, είναι ότι οι νεοναζιστές στην Ελλάδα, αλλά και οι φασίστες ιστορικά, ήταν και είναι κρυφοί και καταπιεσμένοι ομοφυλόφιλοι, γι’ αυτό χρησιμοποιούν με τέτοια ένταση και τον ομοφοβικό, και τον ανδρολατρικό, και τον ανδρομάτσο λόγο. Τα προβλήματα εδώ είναι πολλά: υποβάλλεται το επιχείρημα ότι «η ομοφυλοφιλία είναι παθογενής κατάσταση, εκτός των άλλων και του φασισμού»∙ ότι «οι νεοναζιστές είναι διαταραγμένοι ψυχικά» (κάποιοι μπορεί και να είναι – αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι πολιτικό επιχείρημα)∙ ότι η ομοφοβία δεν βρίσκεται σε άλλους πολιτικούς χώρους∙ ότι όποιος είναι προοδευτικός τάχει λύσει τα ζητήματά του, ακόμα και αυτό της σεξουαλικότητας (!). Το κυριότερο, όμως, είναι ότι ένα τέτοιο επιχείρημα υποστηρίζει την ίδια λογική που χρησιμοποιούν και οι ομοφοβικοί φασίστες: υπονοεί, δηλαδή, ότι μια «σεξουαλική ανωμαλία» δημιουργεί και την τάση για μια «πολιτική ανωμαλία». Αν δεν καταλάβατε, αυτό ουσιαστικά λέει και ο Παναγιώταρος.
Εντάξει, στις φασιστικές οργανώσεις, τ’ αγόρια μαζί κι όλα γύρω απ’ τον αρχηγό, αλληλοκαλύπτονται, καταλαβαίνονται, ομοκοινωνούν, και οργανώνουν την μεταξύ τους σχέση στη βάση ενός αμοιβαίου πάθους. Όμως αυτό, όσο κι αν κάποτε χρησιμοποιεί ευανάγνωστα ομοερωτική ρητορική, δεν είναι ομοφυλοφιλία. Το αντίθετο. Ορίζεται από τη δομή που ονομάζουμε ομοκοινωνικότητα∙ και ανδρική ομοκοινωνικότητα είναι ακριβώς ο τρόπος οργάνωσης των σχέσεων μεταξύ ανδρών που μπορεί μεν να αρδεύονται από έναν διάχυτο ομοερωτισμό, την ίδια στιγμή όμως θεμελιώνονται στην ομοφοβία, το μίσος για τον άλλον (τον εκτός της ομάδας), και την δημιουργία αντικειμένων κοινού πόθου, είτε αυτά είναι σύμβολα και εικόνες, είτε στηθάκια αρχαίων Ελλήνων σε χολιγουντιανό σινεμασκόπ, είτε και πραγμοποιημένη η ιδέα της γυναίκας ως παθητικού αποδέκτη της ανδρικής επιθυμίας.
Ομοκοινωνικότητα, με λίγα λόγια, είναι η καθεστωτική χειρονομία τ’ αγόρια μεταξύ τους να τα βρίσκουνε και να γίνονται «δικοί», σε βάρος όλων των άλλων: των γυναικών, των διαφορετικών, των ξένων, και, βεβαίως, και όλων των πολιτιστικών κειμένων που, από φεμινισμό μέχρι γκέι κουλτούρα, προσπαθούν να ξεσκεπάσουν αυτήν τη σύμβαση, ακόμα και εντός «ιερών και οσίων».
Σας θυμίζει τίποτα όλο αυτό; Ασφαλώς. Διότι η δομή της ομοκοινωνικότητας, όπως και η σχετική με αυτήν δομή του μάτσο ανδρισμού και της ομοφοβίας, χαρακτηρίζει δυστυχώς μια μεγαλύτερη κοινωνική σύμβαση στην Ελλάδα, πληροφορεί έναν κώδικα εθνομαγκιάς που είναι ιδιαίτερα διάχυτος, και, δυστυχώς, οργανώνει και έναν μεγάλο κοινό παρανομαστή σχετικά με το τι θεωρείται πυγμή, μεταξύ των άλλων και πολιτική πυγμή (βλ. και τις πρόσφατες «ανδροπρεπείς» δηλώσεις του προέδρου της Βουλής Μεϊμαράκη).
Τα δύσκολα αρχίζουν εδώ: η ανδρική ομοκοινωνικότητα και η ομοφοβία ορίζουν τόσο καταστατικά το πώς έχει οργανωθεί ο ελληνικός δημόσιος χώρος και λόγος (σε μεγάλο βαθμό και αυτός της Αριστεράς), που να είναι κάποτε δύσκολο να το συνειδητοποιήσουμε/αποδομήσουμε. Όμως αυτά ακριβώς τα διάχυτα και αόρατα συναισθήματα εκμεταλλεύεται η ΧΑ για να τα κάνει πλέον συγκεκριμένη πολιτική ιδεολογία. Το σκηνικό έχει αλλάξει — και η ανάγκη βαθειάς κριτικής έχει γίνει, και γι αυτό, ακόμα πιο επιτακτική.
Δεν υποτιμώ το γεγονός ότι η κουλτούρα της Αριστεράς εμπεριέχει τις δυνατότητες και για μια οργανωμένη αντίσταση στην ομοφοβία. Γι αυτό άλλωστε καταλαβαίνω ότι, ακούγοντας Παναγιώταρο την προηγούμενη εβδομάδα, πολλοί αισθάνθηκαν την ανάγκη να φωνάξουν, à la ’68, «είμαστε όλοι ξεσκισμένες αδερφές». Υποψιάζομαι όμως ότι για να κατανοήσουμε τι ακριβώς σημαίνει αυτή η φράση, και τι ενδεχομένως (αντισυστημική και αυτο-) κριτική μπορεί να φέρει μαζί της, ίσως χρειαστεί λίγο περισσότερο παίδεμα.
* Ο Δημήτρης Παπανικολάου διδάσκει νεοελληνική φιλολογία και θεωρία της λογοτεχνίας και σπουδές φύλου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης
Πηγή:© Transs.gr με πληροφορίες από: enthemata.wordpress.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου